Δημητσάνα – Ιστορία και αξιοθέατα
Μια πόλη, ένας θρύλος, μία ολόκληρη ιστορία και η αφήγησή της μέσα από τα αξιοθέατα.
Θέση
Πρωτεύουσα της επαρχίας Γορτυνίας του νομού Αρκαδίας σε υψόμετρο περίπου 1000μ. Χτισμένη στις δυτικές παρυφές του ορεινού όγκου του ελατοσκέπαστου Μαινάλου και πάνω από το επιβλητικό φαράγγι του ποταμού Λούσιου.
Ιστορία της Δημητσάνας
Η ιστορία της Δημητσάνας ξεκινά από την αρχαία πόλη Τεύθις. Οι πιο σημαντικές πληροφορίες για την ιστορία της αρχαίας Τεύθιδος προέρχονται από τον μεγάλο αρχαίο περιηγητή Παυσανία. Ο Παυσανίας επισκέφθηκε την περιοχή το 174 μ.Χ. και συγκέντρωσε όλες τις εμπειρίες του και πληροφορίες στο βιβλίο «Αρκαδικά». Από τα ανασκαφικά δεδομένα έχει αποδειχθεί ότι η αρχαία Τεύθις ήταν μια καλά τειχισμένη πόλη με ακρόπολη, η οποία άκμασε κυρίως στα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια.
Το όνομα «Δημητσάνα» είναι μεταγενέστερο, πιθανώς σλάβικο, παρεπόμενο της εγκατάστασης Σλάβων στην Πελοπόννησο μεταξύ του 7ου και 9ου αιώνα. Για πρώτη φορά αναφέρεται στις ιστορικές πηγές σε πατριαρχικό έγγραφο του 967 (χορήγηση προνομίων στη Σχολή Φιλοσόφου).
Από τον 16ο αιώνα και ύστερα η Δημητσάνα βρίσκεται σε διαρκή ακμή (Κρυφό Σχολειό, Σχολή Μονής Φιλοσόφου, Σχολή Δημητσάνας). Από τις σχολές αυτές αποφοίτησαν αμέτρητοι λόγιοι, ιερείς και δάσκαλοι. Παράλληλα με τα γράμματα αναπτύχθηκαν οι τέχνες, η βιοτεχνία και το εμπόριο ( αλευρόμυλοι, βυρσοδεψία, νεροτριβές, κ.ά.).
Στην Επανάσταση του 1821 η Δημητσάνα αναδείχθηκε σε «μπαρουταποθήκη του Έθνους». Σχεδόν 14 μπαρουτόμυλοι δούλευαν ασταμάτητα για να τροφοδοτήσουν τον Αγώνα.
Μετά την απελευθέρωση και τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους η Δημητσάνα γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, ως εμπορικό κέντρο της περιοχής. Ο πληθυσμός της αυξανόταν διαρκώς για να φτάσει στους 2500 κατοίκους στις αρχές του 20ού αιώνα. Μετά το 1950 ο πληθυσμός μειώνεται ως συνέπεια της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης.
Το 1978 η Δημητσάνα χαρακτηρίστηκε ως «παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός» από το Υπουργείο Πολιτισμού. Το γεγονός αυτό μαζί με την επενδυτική δραστηριότητα των κατοίκων της από τη δεκαετία του 90, ανέδειξαν το χωριό ως έναν από τους πιο ελκυστικούς και δημοφιλείς ορεινούς προορισμούς της χώρας. Πλέον στο χωριό δραστηριοποιούνται τουλάχιστον 15 καταλύματα όλων των τύπων (ξενοδοχεία, ξενώνες, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα) καθώς και αρκετές παραδοσιακές ταβέρνες και καφετέριες.
Τα τελευταία χρόνια, εκτός από μία ιδανική επιλογή για το χειμώνα, η Δημητσάνα αποτελεί και έναν εναλλακτικό προορισμό για το καλοκαίρι. Η ιστορία, η αρχιτεκτονική, τα μοναστήρια, τα μονοπάτια του Λούσιου και τα υπόλοιπα αξιοθέατα προσελκύουν επισκέπτες από κάθε πλευρά του κόσμου.
Αξιοθέατα της Δημητσάνας
Στη Δημητσάνα, τα αξιοθέατα που μπορεί να επισκεφθεί κανείς είναι πολλά. Δημιουργήματα της φύσης ή και του ανθρώπινου πολιτισμού. Βουνό, βλάστηση, νερό και γύρω τους να ξεφυτρώνουν μοναστήρια, εκκλησίες, λιθόκτιστα καμαρωτά γεφύρια και αρχαιολογικοί χώροι.
Το Μουσείο Υδροκίνησης
Πρόκειται για ένα υπαίθριο μουσείο, μοναδικό στα Βαλκάνια, που μας ταξιδεύει πίσω στην προβιομηχανική εποχή. Χτισμένο λίγο πιο χαμηλά από το κεφαλάρι του Άη Γιάννη, χρησιμοποιεί το νερό της πηγής για τη λειτουργία του. Με κινητήρια δύναμη το νερό γίνεται αναπαράσταση της λειτουργίας του νερόμυλου, της νεροτριβής, του βυρσοδεψίου, του μπαρουτόμυλου.
Το φαράγγι του Λούσιου
Ο ποταμός Λούσιος σχηματίζει ένα από τα ωραιότερα φαράγγια της Πελοποννήσου. Η γύρω περιοχή του έχει χαρακτηριστεί και προστατεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού ως «περιοχή ενιαίου αρχαιολογικού χώρου». Ο ποταμός όπου σύμφωνα με την παράδοση λούστηκε μετά τη γέννησή του ο Δίας αποτελεί σήμερα μία δημοφιλή επιλογή για τους περιπατητές και τους φίλους της φύσης.
Το κύριο μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι του Λούσιου είναι μέτριας δυσκολίας. Έχει μήκος περίπου 10χλμ. και η διάσχισή του διαρκεί περίπου 5 ώρες μαζί με τις στάσεις στα μοναστήρια. Ξεκινά από την περιοχή της Αρχαίας Γόρτυνας και φτάνει μέχρι τη Δημητσάνα. Στο ενδιάμεσο συναντάτε τη Μονή Προδρόμου, την Παλαιά Μονή Φιλοσόφου (και το Κρυφό Σχολειό) και τη Νέα Μονή Φιλοσόφου. Καθώς πλησιάζετε προς το χωριό υπάρχει η επιλογή διαδρομής ώστε να επισκεφθείτε και το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης. Για όσους ο χρόνος ή οι αντοχές δεν το επιτρέπουν υπάρχει και η επιλογή του μικρότερου κομματιού μεταξύ της Μονής Προδρόμου και της Μονής Φιλοσόφου.
Το μονοπάτι του Λουσίου πλέον αποτελεί και μέρος του νεοσύστατου Μονοπατιού του Μαινάλου (Menalon Trail) το οποίο εκτείνεται σε μήκος 75 χιλιομέτρων. Ξεκινώντας από τη Στεμνίτσα περνάει από τη Δημητσάνας, το Ζιγοβίστι, την Ελάτη, τη Βυτίνα, τη Νυμφασία, τα Μαγούλιανα, το Βαλτεσινίκο και τερματίζει στα Λαγκάδια!
Η Μονή Φιλοσόφου
Σε απόκρημνη θέση στο φαράγγι του Λούσιου σώζεται το καθολικό της Παλαιάς Μονής Φιλοσόφου από τα μέσα του 10ου αιώνα. Το 1691 ιδρύθηκε η Νέα Μονή Φιλοσόφου, γνωστή για τη Σχολή της (Κρυφό Σχολειό).
Η Μονή Προδρόμου
Στη διαδρομή προς την Αρχαία Γόρτυνα, μέσα σε οργιώδη βλάστηση και σχεδόν μετέωρη από το βράχο συναντά κανείς την Ιερά Μονή Προδρόμου. Ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα και για πολλά χρόνια αποτέλεσε καταφύγιο για τους κατοίκους, κέντρο ανεφοδιασμού και νοσοκομείο για τους αγωνιστές κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.
Η Αρχαία Γόρτυνα
Ακολουθώντας το Λούσιο συναντάμε στη δεξιά του όχθη τα ερείπια της Αρχαίας Γόρτυνας. Στη μακραίωνη ιστορία της η πόλη άκμασε από την Αρχαϊκή μέχρι και την Ελληνιστική εποχή. Χαρακτηριστικό και πιο αξιόλογο κομμάτι της για τον επισκέπτη, τα απομεινάρια του ναού του Ασκληπιού και τα ιαματικά λουτρά.
Η Μονή Αιμυαλών
Ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα σε ένα εντυπωσιακό βραχώδες τοπίο στο Ζυγοβυστινόρεμα, παραπόταμο του Λούσιου.
Ο Ληνός των Κολοκοτρωναίων
Κοντά στη Μονή Αιμυαλών βρίσκεται ο «Ληνός των Κολοκοτρωναίων», όπου βρήκαν ηρωικό θάνατο, ο αδερφός και συγγενείς του Θόδωρου Κολοκοτρώνη.
Η Δημόσια Βιβλιοθήκη και το Μουσείο της Ελληνικής Σχολής Δημητσάνας (Τοπικό Ιστορικό Αρχείο)
Στην πλατεία της Αγίας Κυριακής, στη θέση της Ελληνικής Σχολής της Δημητσάνας (1764) βρίσκεται η Δημόσια Βιβλιοθήκη και το σχολείο του χωριού. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει χειρόγραφους κώδικες και σπάνιες εκδόσεις, τη μικρή αρχαιολογική συλλογή και τα λαογραφικά κειμήλια.
Άλλα αξιοθέατα
Περιδιαβαίνοντας στα λιθόστρωτα σοκάκια της Δημητσάνας μπορείτε να επισκεφθείτε το σπίτι του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, όπου στεγάζεται το Εκκλησιαστικό Μουσείο αλλά και το αναστηλωμένο σπίτι του Παλαιών Πατρών Γερμανού.
Δίπλα στην Αγία Κυριακή, στέκεται μεγαλόπρεπα το περίφημο Ρολόι της Δημητσάνας. Δωρεά των Δημητσανιτών της Νέας Υόρκης ο μηχανισμός και η καμπάνα του στάλθηκαν γύρω στο 1900-10. Το 1934, μαρμαρογλύπτες από την Τήνο και ντόπιοι εργάτες ολοκλήρωσαν την κατασκευή του επιβλητικού και μοναδικού αρχιτεκτονήματος.
Στην έξοδο του χωριού προς Στεμνίτσα αξίζει να κάνετε μια στάση στο λιθόκτιστο θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» και στη θέση «Καλλιθέα», στο χώρο του Γυμνασίου-Λυκείου της Δημητσάνας. Δίπλα στο συγκρότημα του σχολείου υψώνεται επιβλητικά ο ανδριάντας του Παλαιών Πατρών Γερμανού.
Για κοντινές αποδράσεις μπορείτε να επισκεφθείτε τα γύρω χωριά, όπως το Ζυγοβίστι, τη Ζάτουνα (Μουσείο ‘Μίκης Θεοδωράκης’), το Παλαιοχώρι (γνωστό και ως «το περιβόλι της Δημητσάνας»), την όμορφη και παραδοσιακή Στεμνίτσα, την Καρκαλού και τα Λαγκάδια.
Εποχές – Πολιτιστικές Εκδηλώσεις
Ένας ιδανικός τουριστικός προορισμός για όλες τις εποχές του χρόνου
Για τους λάτρεις εναλλακτικών μορφών τουρισμού (ορεινός, πολιτιστικός, τουρισμός περιπέτειας, κ.ά.) η Δημητσάνα μαζί με τη γύρω περιοχή προσφέρεται για ποικίλες δραστηριότητες. Πιο δημοφιλείς, το trecking, το rafting και το canyon kayak, το mountain bike, η χιονοδρομία (χιονοδρομικό κέντρο Μαινάλου και Χελμού).
Παράλληλα διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις κάθολη τη διάρκεια του έτους. Τις Απόκριες και τη Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει το έθιμο του «Μακαρονά» με ξέφρενο γλέντι, ενώ προσφέρονται παραδοσιακά εδέσματα και άφθονο κρασί.
Το Πάσχα, η παράδοση καλά κρατεί με το ψήσιμο άφθονων αρνιών στην κεντρική πλατεία.
Το καλοκαίρι και κυρίως στο διάστημα 1ης -20ης Αυγούστου ο Δήμος διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις (συναυλίες, χορός, θέατρο, κ. ά.) στο πετρόκτιστο θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης».